در عصر غیبت کبری امام مهدی (عج) از جمله مسائلی که همواره مسلمانان، به ویژه شیعیان و پیروان اهل بیت (علیهم السلام) خواهان فهم آن هستند، شناخت ویژگی های منتظران واقعی آن حضرت است؛ در این نوشتار مختصر بر آنیم تا با مطالعه در آموزه های اصیل اسلامی، به مهم ترین شاخصه های منتظران در عصر غیبت کبرای آن امام همام بپردازیم.
کسب معرفت نسبت به حضرت مهدی ((عج))
یکی از مهم ترین شاخصه های منتظران، کسب معرفت شناخت آن امام همام است. در منابع روایی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: امام حسین (علیه السلام) به اصحاب خویش فرمودند: مردم! خداوند بندگان را نیافرید، مگر برای این که او را بشناسند، زمانی که او را شناختند، او را پرستش کنند و هنگامی که او را پرستش کردند، با عبادت و پرستش او از بندگی غیر او بی نیاز گردند. مردی عرض کرد: ای پسر پیامبر! پدر و مادرم فدای شما باد، معرفت خداوند چیست؟ فرمود: شناخت اهل هر زمانی نسبت به امام شان ، امامی که طاعت او بر آنان واجب است.
در اهمیت شناخت امام و حجّت هر زمان، همین بس که نشناختن وی، مساوی با بی دینی و جهالت است. چنان که در حدیث مشهور بین مسلمانان از پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله روایت شده است که فرمودند: من مات ولم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة .
بنابراین، براساس سخن پیامبر (صلی الله و علیه وآله) هر کس امام زمانش را نشناسد، نه تنها مرگش جاهلی است، بلکه زندگی او نیز، زندگی جاهلانه خواهد بود.با این نگاه امام صادق (علیه السلام) بر شیعیان واجب نموده اند که در آخر الزمان مدام این ذکر را بگویند: اللهم عرِّفنی نفسک فإنَّک ان لم تعرّفنی نفسک لم اعرف نبیک. اللهم عرّفنی نبیک فانک ان لم تعرّفنی نبیک لم اعرف حجتک. اللهم عرّفنی حجتک فانک ان لم تعرّفنی حجتک، ضللت عن دینی؛ در این دعا حضرت به شیعیان می فهماند کسی می تواند امام شناس شود که اعتقادات خود را درست بشناسد و امام خود را چون کوفیان دین ناشناس صرفاً برای حل مشکل اقتصادی و کسب قدرت نخواهد؛ زیرا کوفیان عصر سید الشهدا (علیه السلام) ایشان را برای اینکه کوفه دوباره پایتخت جهان اسلام شود و رونق اقتصادی بیابد خواستند و بعد ها دین خود را به یزید فروختن.
اگر کسی به گمان خود، به معرفت خدا و ربوبیت او گردن نهد، امّا در پذیرفتن راهی که خداوند برای بندگی خود قرار داده، حالت انکار، یا شک و تردید داشته باشد، در حقیقت بنده خدا نبوده، بلکه پیرو هوای نفس و میل خویش نموده است.
تهذیب نفس و اصلاح فردی
یکی دیگر از ویژگی مهم منتظران دولت کریمه امام عصر (عج)، پارسائی و آراستگی به اخلاق نیک و پسندیده است. در روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمود: هر کس شادمان می گردد از این که از یاران حضرت مهدی (عج) باشد، باید منتظر باشد و به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید و او منتظر واقعی است .
نمی شود ما منتظر باشیم اما غیبت و تهمت و افترا در میان ما رواج داشته باشد. نمی شود چنین جامعه ای جامعه انتظار باشد. در جامعه منتظر، افراد در آن جامعه بخصوص در ایام انتخابات اخلاق را بر اساس منافع و اهداف سیاسی خود توجیه نمی کنند و هرگونه بهتان و تهمت را به کاندیدای که قبول ندارند، نمی زنند. در عاشورا با اینکه سید الشهداء در حال جنگ است اما از ناسزا و سب و توهین پرهیز می کند و حتی به کوفیان بی وفا و حیواناتشان در بدو ورود آب می دهد. ما اگر دجال ها و شیاطین نفس خود را در کوره اخلاق اسلامی نسوزاندیم مطمئنا در لحظه قیام این دجال ها و سفیان ها کار خود را انجام می دهند؛ کوفیان مردمی اهل خدا و
نماز و تهجد بودند؛ اما شیاطین دنیاپرستی را در خود نکشتند و در لحظه خطیر قیام کربلا نتوانستند حرکت کنند .
امر به معروف و نهی از منکر
یکی از ویژگی مهم منتظران در عصر غیبت و حتّی عصر ظهور آن امام همام پاسداری از دین و حفظ حقوق مردم و سلامت و نظم جامعه اسلامی است. هر فرد منتظر باید در برابر آحاد جامعه اسلامی احساس مسؤولیت کرده، در راه اصلاح و ساختن افراد تلاش نماید، تا جامعه و افراد آن آماده پذیرش حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) شوند. اصلاح جامعه از راه امر به معروف و نهی از منکر تحقق می یابد و قانون امر به معروف و نهی از منکر در متن آموزه های اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته است.
قرآن کریم می فرماید: کنتم خیر امة اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنکر شما بهترین امّتی بودید که به سود انسانها آفریده شده اند؛ چه اینکه امر به معروف و نهی از منکر می کنید.
انتظار فرج
یکی از ویژگی منتظران در عصر غیبت، انتظار فرج است. مقصود از انتظار الفرج چیست؟
فرج به معنای نصرت و پیروزی، و مقصود پیروزی حکومت عدل گستری که به رهبری امام عصر(عج )تشکیل می گردد. بی تردید منتظر حقیقی کسی است که حقیقتاً خواهان تشکیل چنین حکومتی باشد؛ این خواسته آن گاه جدی و راست است که شخص منتظر عامل عدل و گریزان از ستم و تباهی باشد. در غیر این صورت، انتظار فرج در حد یک ادعا و شعار بی محتوا باقی خواهد ماند. بدین جهت، در روایات آمده است که انتظار فرج، خود فرج است، زیرا کسی که حقیقتاً منتظر ظهور حجّت خدا و تأسیس حکومت عدل گستر اوست، زندگی خود را بر پایه عدل استوار می سازد و او انسانی است که نحوه رفتار و سیر و سلوکش در زمان حضور و غیبت امام تفاوتی ندارد و قبل از تشکیل حکومت عدل، چنین حکومتی را در زندگی خود پایدار ساخته است..
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: زمانی بندگان به خدای بزرگ نزدیکترند و خدا از ایشان خشنودتر است که حجّت خدای متعال از میان آنان ناپدید گردد و ظاهر نشود و آنان جایش را هم ندانند. با این همه بدانند که حجّت و میثاق خدا باطل نشده است. در آن زمان، هر صبح و شام چشم انتظار فرج باشید.
این نکته در مورد آن دسته از روشنفکران و مادی گرایانی است که تحت تاثیر تفکر سامری و اموی دین را یک بازی در تاریخ یا یک مرحله از تاریخ بود چون دوره اسطوره ها و خرافات دوره دین نیز تمام شده است؛ امروز عصر علم و تکنولوژی است و خبری از این حرفها نیست؛ بلکه اگر این انسان ها شناخت درست از دین داشته و از طرفی دین را با عملکرد متحجرین و کم خردان زمان ناشناس یکسان قرار ندهند؛ می فهمند که دین برای تمام عصر ها و تمام زمانها و تمام انسان ها مناسب ظرفیت فکری و رفتاری حرف برای گفتن دارد و حضرت صاحب الزمان (عج) نه امام شیعیان بلکه منجی بشریت از حصار اندیشه فاسد و عمل طالح می باشد.