شما نگران می شوید و می مانید بین دو راهی که آیا فرزندم بیش فعال است یا زیادی بازیگوش؟
بیش فعالی و شیطنت هر کدام اختلالی شایع محسوب می شوند که در اغلب کودکان وجود دارند.کودک بیش فعال اغلب فعالیت های پیچیده تری نسبت به کودک شیطان دارد و بسیار زیاد هیجان زده می شود و در کار تمام والدین خود جستجو می کند.
بیش فعالی چیست؟
این اختلال یکی از اختلالات شایع و در عین حال با تشخیص سخت برای پزشکان است. اختلال بیش فعالی بیماری پیچیده ای است و اغلب تشخیص داده نمی شود. درباره کودکی که با چنین اختلالی تشخیص داده می شود ۳ علامت را نباید از یاد ببرید که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز و در نهایت اعمال تکانه ای (کارهای ناگهانی و غیرقابل پیش بینی) است.
زمانی که پزشک بتواند جزئیات لازم را از والدین و مدرسه به دست آورد می توان معیارهای لازم را در نظر گرفت. علائم اختلال بیش فعالی ـ کم توجهی باید در بیشتر از یک مکان دیده شود مثلاً خانه و مدرسه و البته اینکه برای چند ماه این علائم بروز کند. داشتن ۶ علامت یا بیشتر از علائم اختلال کم توجهی یا بیش فعالی که باید دست کم ۶ ماه وجود داشته باشد تا بتوان گفت کودک بیش فعال است.
علائم بیش فعالی
تعدادی از علائم مربوط به بیش فعالی و اختلال توجه و تمرکز شامل موارد زیر است:
- کودک غالباً با دست هایش بازی می کند و در جایش می لولد.
- کودک معمولاً کلاس را ترک می کند.
- غالباً می دود یا می پرد.
- اغلب بازی یا فعالیت هایش پر سروصداست.
- به نظر می رسد کودک همیشه در حال حرکت است.
- زیاد صحبت می کند.
- از توجه به جزئیات ناتوان است.
- اغلب قادر به پیگیری یا اتمام کارها نیست.
- اغلب وسایل خود را گم می کند.
کودکان پرحرفی که آرام و قرار ندارند!
گرچه متخصصان رفتار درمانگر همواره تاکید می کنند که شیطنت همیشه و لزوما به معنای بیش فعالی نیست ولی شکی وجود ندارد که تحرک زیاد و نامتناسب با محیط، پرحرفی، نداشتن صبر و تحمل برای رسیدن به خواسته ها، انجام فعالیت های تخریبی و خرابکاری، پرخاشگری، بد خوابی و… ازجمله مهم ترین علائم بیش فعالی محسوب می شود، اما در کنار این علامت ها باید به علائم هشداردهنده دیگری هم توجه داشت.
دکتر فراهانی روانپزشک در این باره می گوید: کودکان بیش فعال معمولا خواب ناآرامی دارند و همان تحرک شدید و شیطنت های زمان بیداری را در خواب هم تکرار می کنند. از طرفی فرستادن این کودکان به تخت خواب کار راحتی نیست چون تقریبا در هر شرایطی خستگی برایشان معنا ندارد و از خوابیدن متنفرند چراکه مانع فعالیت های فیزیکی و مخربانه آنها می شود. همچنین این بچه ها معمولا آرام و قرار ندارند، دائم در حال حرکتند، از دیوار راست بالا می روند، دچار عدم تمرکزند، حواس پرت هستند و در بیشتر مواقع دچار افت تحصیلی می شوند (طوری که معلمان متوجه اختلال بیش فعالی در آنها می شوند)، وسط حرف دیگران می پرند، قابل کنترل نیستند و بعضا کارهای خطرناکی می کنند و به همین دلیل ممکن است به خودشان یا دیگران آسیب برسانند.
البته دکتر پیشیاره متخصص علوم اعصاب شناختیمی افزاید: در بسیاری از موارد، مادران حین دوره بارداری یا پس از دریافت تشخیص وجود اختلال بیش فعالی در فرزندشان به این موضوع اشاره می کنند که از همان دوران بارداری احساس می کرده اند که حرکات و جنبش های کودک غیرعادی و فراتر از حد طبیعی بوده است و این گونه نتیجه گیری می کنند که پس ابتلا به این اختلال، وراثتی بوده است. در حالی که این نتیجه گیری یکسویه است و نمی توان آن را به طور کامل درست قلمداد کرد.
آیا کودکمان فقط بازیگوش است ؟
مشخصا تمام شیطنت ها و بازیگوشی در کودکان نشانگر بیش فعالی در کودک نیست . کودکان بازیگوشمعمولا پر انرژی هستند و بیشتر خانواده ها به دلایل شنیدن بیش فعالی به اکثر کودکان بازیگوش و شیطون به اشتباه برچسب بیش فعالی میزنند .
روانشناسان و مشاوران متخصص کودک و نوجوان در حقیقت کودکانی که از ۲-۳ سالگی ( سنین پیش دبستانی )چند ماه دائم بی قراری زیاد حرکتی دارند یا تغییر مداوم اسباب بازی ها را در کمتر از یک دقیقه دارند جزئ کودکان بیش فعال هستند همچنین آنها توانایی در انجام حرکات منظم و هماهنگ طولانی مدت را ندارند یاد توجه دقیق به جزئیات ندارند و اشتباه های آنها ناشی از بی دقتی است و هنگامی که با آنها صحبت می کنید گوش نمی دهند .
اکثرا از راهنمایی ها پیروی نمی کنند یا وسایل خود را گم می کنند و براحتی آشفته می شوند و دچارفراموشکاری می شوند .
تمام کارهای کودکان بیش فعال پرسر و صدا است و مرتبا حرکت می کنند و رعایت نوبت برای آنها سخت است در حالیکه کودکان بازیگوش با اینکه سر و صدای زیادی دارند ولی رفتارشان بیمارگونه و نابهنجار نیست .
توجه داشته باشید که کودکان بازیگوش نیز ممکن است در حین بازی کردن به اطرافیان نیز بی توجهی کنند یا حرفهای شما را گوش ندهند ولی حالتهای که منجر به ناهنجاری شود را ندارد که این موارد به دلیل سن کودک است و تا ۳-۵ سالگی بطورکلی رفع می شود ولی در کودکان بیش فعال اینگونه رفتارها به شکل بیمارگونه می شود بطوری که کودک بطور مثال : نمی تواند در حدود پنج دقیقه به فعالیت آرامی همچون کشیدن نقاشی و یا ساختن شی تمرکز کنند .