اینترنت کودکان در دستور کار وزارت ارتباطات

بر این اساس «سالم سازی فضای مجازی» و «ارائه اینترنت مخصوص کودکان و نوجوانان» بعد از تصویب «سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی برای کودک و نوجوان » در دستور کار است تا به گفته مسئولان وزارت ارتباطات، از خطرات ناشی از محتواهای مضر برای کودکان و نوجوانان جلوگیری شود. روز شنبه بود که پیش نویس این سند با عنوان «سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان» با دستور محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر شد. تا براساس آن قشر کودک و نوجوان که براساس آمارهای وزارت ارتباطات حدود 13درصد کاربران اینترنتی در کشورمان را شامل می شود، به اینترنتی با «کمترین خطرات» دسترسی داشته باشند.
چند سال قبل بود که موضوع سیم کارت های تلفن همراه دانش آموزی نیز در کشورمان مطرح شد که براساس آن قرار بود سیم کارت هایی که فقط امکان برقراری تماس را داشتند و مجهز به جی پی اس بودند در اختیار دانش آموزان قرار داده شود و استفاده از این تکنولوژی ارتباطی برای کودکان و نوجوانان به صورت کنترل شده در بیاید اما از ابتدای دهه90 تاکنون و در شرایطی که به صورت محدود این سیم کارت ها تولید شده است؛ به صورت جدی هنوز آماری از میزان استفاده کودکان و نوجوانان از این نوع سیم کارت منتشر نشده است. حالا با وجود مطرح شدن اینترنت کودکان و نوجوانان به نظر می رسد که سیم کارت های دانش آموزی و تولید موبایل ها و تبلت های ویژه آنها نیز باید در دستور کار قرار گیرد. به گفته کارشناسان استفاده از رایانه و فناوری های دیجیتال بخش عمده ای از اوقات فراغت کودکان ایرانی را به خود اختصاص می دهد. این فضا خطرات بالقوه، بالفعل و البته پتانسیل زیادی برای کودکان و نوجوانان می تواند داشته باشد و همین مسئله باعث شده در بسیاری از کشورهای دنیا اینترنت مخصوص گروه سنی صفر تا 18سال (سن کودکی براساس کنوانسیون حقوق کودک) راه اندازی شود.
چندی قبل هم سندی با عنوان سند صیانت از کودکان و نوجوانان در مرکز ملی فضای مجازی تدوین شد که از آن به عنوان یک سند بالادستی یاد می شود که مراحل آخر تصویب خود را در مرکز ملی فضای مجازی می گذراند و حالا وزارت ارتباطات سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان را رونمایی کرده که قرار است با استفاده از تجربیات صاحب نظران و کارشناسان تکمیل شود.
سند حمایتی وزارت ارتباطات در 4هدف کلان آموزش، فرهنگسازی و ترویج فضای مجازی حوزه کودک، فراهم سازی زیرساخت های ارتباطی، محتوایی و اعتمادی، توسعه بازار و مقاوم سازی کسب وکارها و مدیریت و راهبری برنامه اقدام تدوین شده است. در پیش نویس «سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان»، ضمن بررسی چالش های فضای مجازی کودک و نوجوان و با اشاره به اسناد بالادستی و الزامات قانونی در حمایت و حفاظت از این کودکان و نوجوانان، از 3منظر فرهنگی، اقتصادی و حقوق شهروندی به تبیین ابعاد مختلف در موضوع پرداخته و سپس به نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حمایت از توسعه زیرساخت ها و تنظیم قوانین، به منظور حفظ منافع کاربران و ارائه دهندگان خدمات و فعالان این حوزه و هم چنین توجه به ترویج و فرهنگ سازی در مجامع بین المللی اشاره دارد.

توجه به ویژگی های سنی کودکان در سند حمایتی

امیر خوراکیان، معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به اینکه قبل از انتشار این پیش نویس، سند صیانت از کودکان و نوجوانان در مرکز ملی فضای مجازی تهیه شده است، به همشهری گفت: سند صیانت مراحل آخر تصویب را در کمیسیون عالی ارتقای محتوا می گذراند و بعد از تصویب در کمیسیون مربوطه در دستور شورای عالی فضای مجازی قرار می گیرد.
به گفته وی، وزارت ارتباطات هم سندی را هم راستا با این سند تهیه کرده که بیشتر جنبه اجرایی و عملیاتی را در این حوزه در دستور کار قرار داده و هدف اصلی این است که مثل بسیاری از کشورهای دیگر، اینترنتی که مورد استفاده کودکان و نوجوانان است با اینترنت عمومی متفاوت باشد. در واقع به دلیل حساسیت های کودکان و نوجوانان و ضرورت رشد سالم آن ها و ارتباط گریزناپذیرشان با فضای مجازی به این مسئله توجه شده است.
خوراکیان با تأکید بر اینکه ویژگی های متناسب با سنین کودکان و نوجوانان باید در این فضا مورد توجه قرار بگیرد، گفت: در سند مرکز ملی علاوه بر سیاستگذاری وظایف نهادهای حاکمیتی و بخش خصوصی نیز تحت عنوان تقسیم کار ملی تبیین می شود. در نتیجه بخشی از اقدامات اجرایی آن در وزارت ارتباطات و با همت وزیر این وزارتخانه در حال پیگیری و اجراست. خوراکیان با اشاره به دو اتفاق مهمی که قرار است در فضای مجازی برنامه ریزی شود، گفت: یکی از این موضوعات فضای مجازی سالم و ایمن مخصوص کودکان و نوجوانان است که به عهده وزارت ارتباطات گذاشته شده و بحث های فنی نیز در این زمینه انجام شده تا کودکان و نوجوان به بخشی از فضای مجازی که با سن آنها مرتبط است دسترسی داشته باشند. همچنین با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان تا 18سالگی در مسیر رشد هستند باید تحت آموزش های سواد رسانه ای قرار بگیرند که کم کم و به مرور زمان دسترسی آن ها به محتوای فضای مجازی بیشتر شود و همزمان با رشد سنی و عقلی آنها و به مرور از مهارت ها و آموزش های لازم در این زمینه بهره مند شوند تا بعد از سن 18سالگی با توانایی و مهارتی که در استفاده از فضای مجازی پیدا کرده اند استفاده سالمی از فضای مجازی داشته باشند و در برابر آسیب های این فضا مصونیت بیشتری داشته باشند.
خوراکیان به سند مرکز ملی فضای مجازی نیز اشاره کرد و گفت: در این سند آموزش و پرورش جزو اعضای اصلی بوده و علاوه بر معاون وزیر، سازمان پژوهش ها و تالیف کتب درسی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در جلسات مرکز ملی فضای مجازی شرکت دارند و مسئولیت های مهمی در این رابطه به عهده آموزش و پرورش هم گذاشته شده است. به گفته معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی، سند مرکز ملی فضای مجازی به عنوان یک سند بالادستی است که در اختیار سازمان ها و وزارتخانه ها قرار می گیرد و در برنامه های سالانه باید اعتبارات مناسب را برای تحقق این اسناد بالادستی ببیند. اما نیاز به تأمین اعتبار مستقیم در این حوزه ها نیست چون اگر سیاست گذاری درستی انجام و به ظرفیت های لازم توجه شود تولیدکننده ها با توجه به اینکه اقتصاد این موضوع دارای توجیه خواهد بود فعال می شوند. الان هم در بخش خصوصی مجموعه های ویژه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مشغول تولید محتوا هستند.
خوراکیان گفت: سندی که در کمیسیون عالی ارتقای محتوای مرکز ملی فضای مجازی در دست بررسی است طی دو هفته آینده در دستور کار شورای عالی فضای مجازی قرار می گیرد و امیدواریم همین امسال هم تصویب و ابلاغ می شود.

نظارت بر استفاده کودکان از اینترنت در دیگر کشورها

با گسترش استفاده از اینترنت در دنیا تعدادی از کشورهای اروپایی و آسیای شرقی انجمن «OECD» را تشکیل دادند تا دولت ها در آن درخصوص چالش های اجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی همکاری کنند.براساس آماری که این انجمن ارائه کرده در ایالات متحده آمریکا 84درصد کودکان و در استرالیا 67درصد کودکان از اینترنت استفاده می کنند. همچنین در اتحادیه اروپا، 65درصد از افراد 8 تا 17ساله، در خانه به اینترنت دسترسی دارند. بر این اساس کودکان بعد از خانه، در مدرسه و خانه دوستان، از اینترنت استفاده می کنند. براساس این تحقیق بازی، محبوبترین فعالیت کودکان 8 تا 11ساله است؛ اما برای کودکان 11 تا 16ساله، بازی در مرتبه چهارم محبوبیت قرار دارد. همچنین علاقه مندی های کودکان 16 تا 17ساله به ترتیب محبوبیت عبارتند از: گشت وگذار در اینترنت و جست وجو و دانلود اطلاعات برای مدرسه. اما 53درصد از افراد 16 تا 17ساله از وبگاه های شبکه های اجتماعی استفاده می کنند و فقط 6درصد از افراد 8 تا 11ساله، از این وبگاه ها استفاده می کنند. همین تحقیقات می تواند در کشور ما نیز انجام شده و براساس داده های آن، میزان نفوذپذیری اینترنت در میان کودکان و نوجوانان به دست بیاید تا براساس آن بتوان برنامه ریزی های دقیق تری برای این گروه سنی انجام داد.