در قدم اول شهر های شناوری که قطعا ساخت، هدایت و مدیریت آن ها علم دقیقی را می طلبد. دانشی که نمی توان با کسب تجربه و با گذر زمان یاد گرفت، بلکه مستلزم تحصیلات دانشگاهی دارد، که منجر به به وجود آمدن رشته مهندسی دریا شده است.
رشته مهندسی دریا در کشورمان نیز با این که جدید و نو پا است دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است چرا که با داشتن مرز های آبی گسترده که 2000 کیلومتر آن در جنوب کشور و به آب های آزاد دنیا متصل است از اهمیت بسیاری برخوردار است.
این مرز های آبی به دلیل داشتن راه های حمل و نقل هوایی ، همچنین زمینی و دریایی، مقرون به صرفه تر است و به همین دلیل 90% تقریبا صادرات غیرنفتی و تقریباً تمامی صادرات نفتی کشور به وسیله کشتی های در حال تردد صورت می گیرد. قابل ذکر است گسترش ناوگان دریایی علاوه بر حمل و نقل کالاهای مورد نیاز کشور، باعث حضور کشور ما در بازارهای حمل و نقل بین المللی و کسب درآمدهای ارزی بیشتری میگردد.
رشته مهندسی دریا دارای سه گرایش به شرح ذیل می باشد:
- گرایش مهندسی کشتی
مهندسین کشتی با عناوین مدیر فنی، مسؤل تعمیرات، نگهداری و راه اندازی موتور کشتی مشغول به کار هستند و به همین دلیل دانشجویان و علاقه مندان به این رشته پس از آموزش های تئوری و گذراندن یک دوره کارآموزی بر روی کشتی های اقیانوس پیما در خارج از کشور به این علم دست خواهند یافت.
- گرایش مهندسی کشتی سازی
کشتی سازی یک رشته چند شاخه ای است زیرا در ساخت یک کشتی، تخصص ها و دانستن رشته های متعددی گره خورده، مانند عمران، برق، مکانیک، متالورژی مورد نیاز است. وظایف مهندس کشتی ساز، مسؤولیت طراحی، محاسبات مربوط به بدنه کشتی، نظارت و ساخت بر ساخت کشتی و تعمیرات آن را برعهده دارد. در واقع هدف مهندسی کشتی سازی، طراحی کشتی ها به گونه ای است که توانایی حمل مقدار مشخصی از بار و استحکام و مقاومت حرکت در دریای متلاطم را داشته باشد و با سرعت معینی حرکت کند.
- گرایش دریانوردی
هدایت کشتی و مدیریت نیروی انسانی مشغول به کار بر روی کشتی از جمله وظایف یک مهندس دریانوردی است. البته استادان رشته مهندسی دریا معتقدند که این رشته را نباید یکی از گرایش های مهندسی دریا به حساب آورد، چرا که یک مهندس دریا با سمت کاپیتان کشتی مسؤلیت مدیریت کشتی و راهبری آن را برعهده دارد و این شغل یک کار فنی یا مهندسی نیست. دانشجویان دریانوردی با این که تاحدودی به مسایل فنی آشنا می شوند ولی مقدار قابل توجهی از دروس ها ربطی با مسایل فنی ندارد. بطور مثال جغرافیا و مطالعات بر روی وضعیت آب و هوا، چگونگی یافتن مسیرها از جمله دروس این گرایش است که ارتباطی با مطالب رشته های مهندسی ندارد.
توانایی های لازم:
یک مهندس کشتی یا دریانوردی به دلیل سفرهای دریایی ممکن است، ماه ها بر روی آب ها باشند و در کنار خانواده خود نیستند. از دیگر توانایی های مهندس کشتی سازی می توان به اینکه باید خود را برای محیط های ساحلی تطبیق بدهد، اشاره کرد. به همین دلیل قبل از پذیرش نهایی و در رشته های فوق از دانشجویان این گرایش برخی آزمایشات پزشکی کامل به عمل می آید که در این میان سلامت دانشجویان بصورت دقیق سنجیده می شود چون این دسته از دانشجویان نباید ناتوانی هایی مانند کوررنگی داشته باشند.
همچنین دانشجویان مهندسی دریا در هر سه گرایش باید در ریاضی و فیزیک قوی بوده و به زبان انگلیسی مسلط باشند. گفتنی است دوستداران دختر از بین گرایش های مهندسی دریا تنها می توانند گرایش مهندس کشتی سازی را انتخاب نمایند.
وظایف مهندس دریا:
وظایف اصلی مهندس کشتی :
- تعمیر و نگهداری موتور کشتی ، راه اندازی آن
- بررسی و اطمینان از ایمنی و کارایی کارکرد موتورها، تجهیزات، و سیستم های دریایی
- مدیریت و نظارت امور فنی کشتی
وظایف اصلی مهندس کشتی سازی :
- طراحی ساخت و نگهداری از کشتی ها، قایق ها
- ساخت و طراحی و پیاده سازی سیستم های دریایی، سکوها، خطوط لوله و تجهیزات
- نظارت بر روند انجام پروژه های ساخت و تعمیر
وظایف مهندس دریانوردی (کاپیتان کشتی) :
- هدایت کشتی
- مدیریت و کنترل نیروی انسانی مشغول به کار در کشتی
- تامین آسایش و امنیت کارکنان و مسافران کشتی
- کنترل کشتی و حفظ آرامش در شرایط بحرانی مانند طوفان، تصادف
مهندس دریا با توجه به تخصص های خود ویژگی های منحصر به فردی داشته باشند. مهندس کشتی و کشتی سازی باید در زمینه فیزیک، ریاضی و همچنین مکانیک قوی باشند.
مهندس دریانوردی بیشتر باید در حوزه مدیریتی، جغرافیایی، مسیریابی و ... تبحر داشته باشد. مهندس دریا باید از توانایی جسمانی مناسبی برخوردار بوده و توانایی فشار کاری را دارا باشند.ساعت کاری مهندس دریا مشخص نیست. محل اشتغال آنها نیز می تواند در شرکت های حوزه کشتیرانی، کشتی سازی، نفت و گاز و ... و یا روی کشتی (برای بیشتر مهندسان کشتی و مهندسان دریانوردی) باشد. مهندس کشتی سازی در شرکت های کشتی سازی مشغول می شوند که همه در شهرها و نواحی ساحلی استقرار دارند پس علاقه مندان باید بتواند آمادگی زندگی در این ناحیه ها را داشته باشند.