در سالهای اخیر ساسله قاجار 5 دوره ضبط موسیقی انجام یافت که به ترتیب در سالهای 1284 ش در تهران ، 1286 ش پاریس ، 1288 ش در لندن ، 1291 ش تفلیس و عملا گرامافون به عنوان یک وسیله صوتی رسانه ای جایگا خود را در میان مردم باز کرد اگر چه در ضبط اول سال 1284 ش بیشتر دستور درباریان و دسته های موزیک سلطنتی بوده اما پس از پایان دوره استبداد صغیر و فرار محمد علی شاه در ضبط دوم در تهران 1291 ش زنان از خلوت دربار بیرون آمده و به ضبط تصانیف عارف قزوینی برای اولین بار می پردازند . ضبط دوم در تهران با ضبط نخستین در سال 1284 ش از نظر محتوا اختلاف چشمگیری داشته است که خود مبحثی جداگانه دارد .
نکته این که در آن روزگار کسانی که می توانستند بخوانند و بنویسند اندک بودند اما چون همه می توانستند ​بشنوند تصانیف عارف و شیدا ، آثار کمدی و حتی صفحات تئاتر به ضبط رسید و گرامافون به عنوان یک وسیله صوتی توانست در تاریخ اجتماعی ایران تاثیر گذار باشد .
اما پس از آخرین ضبط در دوره قاجاریه 1293 ش تفلیس – تا سال 1306 به مدت 14 سال تغییر و تحولات حکومتی و شرایط نامطلوب اقتصادی هیچ کمپانی حاضر به سرمایه گذاری در ایران نشد و در این 14 سال وقفه ضبط موسیقی هنرمندان بزرگی چون ، میرزا عبداله ، میرزا حسینقلی و درویش خان روی در نقاب خاک کشیدند در سال 1306 کمپانی هیزمستر ویس و پولیفون و چند کمپانی دیگر به ایران آمدند و به ضبط موسیقی پرداختند و تنوع افراد شرکت ککنده در این ضبط در خور توجه اند .
در این شرایط جامعه ایرانی رو به تجدد گرایی می رود و گرامافون به هتل ها و رستوران ها و قهوه خانه ها راه می یابد . در اروپا برق اختراع شده و تکنولوژی ضبط صفحات بالاتر رفته و گزارشی از روزنامه اطلاعات در 5 مهرماه 1306 به قلم میرحسین حجازی اشاره به این نکته داشته که میدان توپخانه تا میدان حسن آباد 16 قهوه خانه موجود است که انسان درعبور از پیاده رو تازه ترین صفحات موسیقی ایرانی را می شنود .
در سال 1307 بازتاب تصانیفی چون مرغ سحر با صدای ملوک ضرابی ، ای دست حق ( کابینه سید ضیا ) با صدای قمر و تصانیفی که با اشعار ملک الشعرای بهار و صدای جمال صوفی به گوش مردم می رسید دولتمردان را بر آن داشت که گرامافون را به عنوان یک وسیله تجلی نگاه نکنند بلکه خطرش را از مطبوعات کمتر ندانند به هین دلیل سرتیپ محمد درگاهی رئیس کل تشکیلات نظمیه هیئت وزراء مورخه 16 اردیبهشت ماه 1307 نظام نامه مقررات ضبط صوت در صفحا گرامافون را به وزیران رساند و در تاریخ 24 اردیبهشت ماه سال 1307 جهت اجرا ابلاغ شد این نظام نامه در5 ماده بود که به امضا رسید .
این نکته قابل ذکر است که از این تاریخ به بعد دیگر بخش بزرگی از هنرمندان موسیقی و هم چنین ترانه سرایی ملک شعرای بهار را نمی بینیم وبه همین دلیل در کتاب های تاریخ موسیقی نوشته حسن مشحون که کتب مرجع اند نام هنر مندانی چون جمال صفوی خواننده ، حسین آقا خان تهرانی ( آواز ) ، سنجابی و برخی دیگر دیده نمی شود. خوشبختانه آثار صوتی هنرمندان روی صفحات گرامافون دردست است . صفحات گرامافون تا دهه 50 شمسی یک رسانه ای صوتی تاثیر گذار در تاریخ اجتماعی ایران بودند و از این زمان به بعد رسانه های صوتی دیگری جایگزین شدند .

---