میزان ترکیبی
هر میزان ساده (اعم از دوتایی یا سه تایی) را می توان به صورت میزان ترکیبی در آورد. به گفته ی دیگر ، هر میزان ساده را می توان با نقطه دار کردن شکل نت واحد ضربه ،به میزان ترکیبی تبدیل کرد. اما در میزان اخیر، کسر میزان ( و نیزتا اندازه ای، واحد ضرب) تغییر می کند. فرض کنیم که میزان ساده 4/2 را بخواهیم به میزان ترکیبی تبدیل کنیم. می دانیم که در میزان 4/2 واحد ضرب به شکل سیاه (4/1 گرد ) نشان داده می شود و در هر میزان نیز دو ضرب به کار می رود. اینک اگر در سمت راست هر سیاه نقطه ای بگذاریم ، شکل جدید به سه چنگ قابل تقسیم خواهد بود، که به خاطر تجلی هر میزان تازه ( و دشواری عینی و ذهنی محاسبه ، اگر شکل ساه همچنان واحد ضرب باقی بماند) شکل چنگ را واحد ضرب می شماریم ، در حالت کنونی هر میزان از شش چنگ متشکل شده ، کسر میزان 8/6 خواهد بود.
بر همین روال ، میزان ساده 4/3 در وزن ترکیبی عبارت خواهد بود از : 9=3*3 چنگ ( و هر چنگ 8/1 گرد ) و کسر میزان آن : 8/9 ، و بالاخره میزان ساده ی 4/4 ، در میزان ترکیبی آن با کسر میزان 8/12 نموده می شود.
ضرب های قوی و ضعیف میزان ترکیبی ، در واقع تا اندازه ای همزمان با همان ضربه ها در میزان ساده ی خود هستند.
به طور کلی تقسیمات ضرب از نظر قوت و ضعف ، از تقسیمات میزان پیروی می کند.
وزن های ساده و وزن های ترکیبی را نشان می دهد :
وزن خوانی
یکی از تمرین های مفید در فرگیری یک آهنگ ، وزن خوانی آن است. در این تمرین فراگیرنده به منظور درک یا برای به خاطر سپردن وزن آهنگ ، پیش از اجرا ، معمولا با دست راست خود حرکت هایی انجام می دهد( یکی از کارهایی که هر رهبر ارکستر به آن مبادرت می کند، تکان دادن هر دو دست به قصد القای وزن آهنگ به نوازندگان – یا سرایندگان – است ). این حرکت ها در هر وزن شکلی ویژه می یابد:
در وزن 2 ( 4/2 ،2/2، و ...) دست برای نشان دادن ضرب اول ، از بالا به پایین ( متمایل به بیرون ) و برای ضرب دوم ، از پایین به بالا ( متمایل به مرکز ) حرکت می کند.
در وزن 3 ( 4/3 ، 2/3 ،و....) برای ضرب اول ، دست از بالا به پایین ( متمایل به مرکز بدن )، برای ضرب دوم ، از مرکز بدن ، و برای ضرب سوم ، از کنار به بالا حرکت می کند.
در وزن 4 ( 4/4 ، 2/4 ، و ... ) دست برای ضرب اول ، از بالا به پایین ( متمایل به بیرون ) ، برای ضرب دوم ، از کناربه مرکز ، برای ضرب سوم ، از مرکز به کنار ، و برای ضرب چهارم ، از کنار به بالا حرکت می کند.
در وزن ترکیبی ، حرکت دست بر اساس وزن های ساده تنظیم می شوند، و تنها با اشاره های گوناگون دست ( تا اندازه ای به سلیقه ی شخص)، لحظه های تقسیم سه تایی را ، لا به لای حرکات اصلی نشان می دهند.
بدیهی است که در اجرای ساز ، از آنجا که هر دو دست نوازنده در گیر نواختن است ، عمل وزن خوانی با دست ممکن نیست و این کار باید پیش از نواختن صورت گیرد . در وزن خوانی اساساً نیازی نیست که آهنگ مورد تمرین به آوازسروده شود و تنها کافی است که همراه با حرکت های دست ، نام نت ه درست به موقع ادا شده ، هر نت دقیقاً به اندازه ی ارزش زمانیش کشیده شود.