این قصه ها درباره کشور داری، اخلاق پادشاهان و زندگی مردم عادی می باشد و دارای نکات آموزنده ی زیادی است. به همین خاطر این کتاب از گذشته های دور مورد استفاده ی افراد بسیاری قرار گرفته است.
در کلیله و دمنه جانوران یک نقش اصلی را در کتاب دارند، نماد انسان ها هستند. یعنی صفات آدم ها را دارند: بعضی نیکوکار و راستگو هستند، بعضی دزد و خیانتکار. گاهی ساده لوح اند و گاهی مکار. آنها به کارهایی که انسان ها می کنند مشغولند: یکی شاه است و دیگری وزیر. یکی مادر است و دیگری پدر، فرزند، دوست و....
از یک از خوانندگان کتاب می تواند خود را جای یکی از قهرمانان قصه بگذارد و ببیند در لحظه های تصمیم گیری چه کار می کند؟ شاید یکی از دلیل های ماندگاری کلیله و دمنه همین نکته باشد.
اصل کتاب متعلق به کشور هندوستان است. مثلا داستان بلند شیر و گاو، کبوترطوقدار، کلاغ و جغد و چند قصه ی دیگر ، قصه های مردم هند است. حدود هزار و پانصد سال پیش این کتاب از زبان سنسکریت ( هندی) به زبان پهلوی ساسانی ترجمه شد. در آن زمان بخشی از مردم ایران به زبان پهلوی سخن می گفتند. این ترجمه در زمان سلطنت انوشیروان ، یکی از پادشاهان ساسانی، و به فرمان او انجام شده است.
در قرن دوم هجری (حدود هزار و دویست سال پیش) ، شخصی به نام ابن مُقَفع ، که ایرانی بود ، کتاب را از زبان پهلوی به عربی ترجمه کرد. برخی اعتقاد دارند یک داستان بلند(عاقبت دمنه) نوشته ی خود ابن مقفع است. این داستان و چند داستان دیگر قصه های ایرانیان هستند.
حدود نهصد سال قبل ، به دستور بهرام شاه ، از فرمانروایان سلسله ی غزنویان کلیله و دمنه بار دیگر ترجمه شد. این بار زبان عربی به زبان فارسی.
کسی که مامور این کار بود نصرالله منشی نام داشت. ابو المعالی مردی صاحب ذوق ، نکته پرداز و سخن‌شناس بود. سرسپردگی‌اش به دانش و ادبیات، او را بر آن داشت تا خانه‌اش را مجمع فضلا و ادبا قرار دهد. در این جمع، شعر و ادب نقل محفل بود. از میان این جمع ، دوستی به نام علی بن ابراهیم اسماعیل نسخه ای از کلیله و دمنه عربی به او هدیه کرد.
ابو المعالی شیفته این کتاب شد و به فکر ترجمه آن افتاد. پس دست بکار شد و ترجمه بخش‌هایی از آن را هم به نظر دوستان صاحب‌ذوق و هم به نظر بهرام شاه غزنوی رساند. تایید هر دو و تاکید آنان بر ادامه کار مشوق او گردید. احاطه او بر علوم زمان مانع از آن شد که تنها بر ترجمه خشک و یکنواختی از آن اکتفا کند. بدین ترتیب یکی از زیبا ترین نثرهای زبان فارسی به وجود آمد.
او فقط به ترجمه ی تنها نپرداخت. بلکه ازآیات قرآن، ضرب المثل های عربی و فارسی ، شعر شاعران معروف عربی و فارسی زبان استفاده کرد.
این کار باعث شد که ترجمه ی نصرالله منشی بسیار زیبا، خوش آنگ و پربار شود. به همین خاطر کتاب او مشهور شد و مطالعه ی آن برای خوانندگان جذاب و دلپذیر بوده و هست.