خلط ماده ای غلیظ و چسبنده است که توسط غشای مخاطی برای حفاظت و حمایت از دستگاه تنفسی تولید می شو د. این غشا در بخش هایی از بدن مثل دهان، بینی، گلو، سینوس و شش ها وجود دارد و در تمام ساعات شبانه روز مخاط تولید می کند. اما معمولا افراد فقط زمانی تولید و ترشح خلط گلو را در پشت گلوی خود احساس می کنند که مریض هستند.
چسبناکی مخاط کمک می کند تا گردوغبار، مواد حساسیت زا و ویروس ها در آن به دام بیفتد. زمانی که سالم هستید، مخاط رقیق است و کمتر وجود آن احساس می شود. اما هنگامی که بیمارید یا در معرض محیطی با ذرات معلق زیاد قرار می گیرید، خلط برای به دام انداختن مواد خارجی، غلیظ تر می شود و بیشتر محسوس است.
دستگاه تنفسی در حالت عادی خلط تولید می کند که ماده ی سالمی است. اما هنگامی که برای تان ناراحتی ایجاد می کند، باید راهی پیدا کنید تا ترشح آن کمتر یا به طور کلی حذف شود. در این مطلب روش هایی برای درمان خلط گلو آورده شده است.
۱. هوا را مرطوب نگه دارید
رطوبت هوای اطراف کمک می کند تا مخاط تان رقیق بماند. شاید شنیده باشید که بخار، خلط و گرفتگی را ازبین می برد. برای این کار می توانید از دستگاه بخور استفاده کنید. می توانید تمام روز بخور را روشن نگه دارید. فقط کافی است که هر روز آب درون دستگاه را عوض کنید و طبق دستورالعمل کارخانه دستگاه بخور را تمیز نگه دارید.
۲. آب بدن تان را حفظ کنید
نوشیدن مقدار زیاد مایعات، به خصوص مایعات گرم، کمک می کند تا مخاط و خلط به جریان بیفتد و گرفتگی کم شود. سعی کنید که از انواع مایعات مخصوصا سوپ استفاده کنید. از مایعات مناسب دیگر می توان به چای بدون کافئین، آب میوه ی گرم و آب لیمو اشاره کرد.
۳. از موادی که برای سلامت دستگاه تنفسی مناسب هستند استفاده کنید
سعی کنید از غذاها و نوشیدنی هایی استفاده کنید که در آنها لیمو، زنجبیل و سیر وجود دارد. مطالعات نشان می دهد که این موادغذایی می توانند به درمان سرماخوردگی، سرفه و مخاط اضافی کمک کنند. انواع چاشنی های تند مانند فلفل قرمز که محتوی کپسایسین (capsaicin) است، می تواند به طور موقت سینوس ها را تمیز کند و سبب حرکت مخاط شود.
بعضی از تحقیقات نشان می دهد که استفاده از یک سری غذاها و مکمل ها نیز می تواند سبب بهبود یا درمان بیماری های ویروسی تنفسی شود که بعضی از آنها در زیر آورده شده است:
- ریشه ی شیرین بیان
- جنسینگ (از خانواده عَشَقه)
- انواع توت
- کاسنی
- انار
- قرص روی (زینک)
هرچند برای اطمینان به مطالعات بیشتری نیاز است، اما بسیاری از مردم بدون هیچ مشکلی می توانند این مواد را به رژیم غذایی خود اضافه کنند. درصورتی که از داروهای خاصی استفاده می کنید، بهتر است برای مصرف هرکدام از موارد بالا با پزشک خود مشورت کنید (ممکن است بعضی از آنها برای تان عوارض جانبی داشته باشند).
۴. آب نمک غرغره کنید
غرغره کردن آب نمک گرم کمک می کند تا خلطی که در پشت گلوی تان آویزان است تمیز شود. همچنین استفاده از آب نمک، سبب از بین رفتن میکروب ها و تسکین گلودرد می شود.
یک فنجان آب را با نصف قاشق چای خوری نمک مخلوط کنید. آب گرم به دلیل اینکه به سرعت نمک را در خود حل می کند، برای این کار مناسب تر است. از طرفی بهتر است از آب فیلترشده یا جوشیده استفاده کنید، زیرا فاقد کلر است و گلویتان را تحریک نمی کند. کمی از ترکیب را بنوشید و بدون اینکه قورت ب۰دهید اجازه دهید تا فضای گلوی شما را شست وشو دهد. بعد از چند ثانیه آب نمک را بیرون بریزید. چند بار این کار را انجام دهید.
۵. از روغن اکالیپتوس استفاده کنید
استفاده از روغن اکالیپتوس برای کاهش تولید خلط و پاک سازی قفسه ی سینه بسیار مناسب است و به راحتی با چند سرفه می توانید خلط را از گلویتان خارج کنید. همچنین اکالیپتوس برای برطرف کردن سرفه های ناخوشایند بسیار مناسب است. می توانید از اکالیپتوس در دستگاه های بخور استفاده کنید و بخار آن را تنفس کنید یا از کرم های حاوی اکالیپتوس استفاده کنید.
قبل از استفاده از روغن اکالیپتوس برای کودکان با پزشک مشورت کنید.
۶. می توانید از درمان های دارویی استفاده کنید.
برای مثال استفاده از داروهای ضدگرفتگی (ضداحتقان) می تواند تولید مخاط را کاهش دهد و آن را در بینی به جریان بیندازید. در نتیجه ورم بینی تان کاهش پیدا می کند و راه های تنفسی شما باز می شود.
محصولات ضداحتقان به صورت قرص یا کپسول، شربت، پودر و همچنین اسپری های ضداحتقان برای بینی در داروخانه ها وجود دارد.
همچنین برای ازبین بردن خلط می توانید از محصولاتی مثل گایافنزین استفاده کنید تا مخاط رقیق شود و در پشت گلو یا قفسه ی سینه باقی نماند. این نوع از داروها به نام اکسپکتورانت (خلط آور) شناخته می شوند و کمک می کنند تا با رقیق و کم شدن مخاط بتوانید آن را بیرون بیندازید. این داروهای درمانی معمولا باید هر ۱۲ ساعت یک بار استفاده شوند اما برای استفاده حتما دستورالعمل کارخانه را مطالعه کنید. همچنین انواعی از این دارو مخصوص کودکان ۴ سال به بالا وجود دارد.
پاک کننده های قفسه ی سینه مثل کِرمِ ویکسِ محتوی اکالیپتوس می تواند سرفه را راحت تر کند و به راحتی مخاط را از بین ببرد. می توانید این پماد را روی قفسه ی سینه و گردن خود بمالید و این کار را سه بار در هفته انجام دهید. به یاد داشته باشید که برای کودکان از کِرِم های مخصوص کودک استفاده کنید.
۷. استفاده از داروهای تجویزی توسط پزشک
اگر شرایط یا عفونت خاصی دارید بهتر است از نسخه ی پزشک برای درمان ریشه ای بیماری خود استفاده کنید. درصورتی که شرایط ریه شما وخیم است، مثلا مبتلا به سیستیک فیبروزیس (cystic fibrosis) هستید، داروهای خاصی برای رقیق کردن مخاط وجود دارد.
استفاده از دستگاه های مخصوص برای تنفس سرم نمکی روش درمانی دیگری است که با افزایش میزان نمک در مسیر تنفسی شما می تواند به درمان کمک کند. این روش با میزان قدرت های متفاوت وجود دارد و معمولا برای افراد بالای ۶ سال استفاده می شود.
اما بهبودی با این روش درمانی موقت است و احتمال ایجاد عوارض جانبی مثل سرفه، گلودرد و سفتی قفسه ی سینه وجود دارد.
داروی پالموزیم یکی دیگر از داروهای رقیق کننده ی مخاط است که برای افراد مبتلابه سیستیک فیبروزیس استفاده می شود. این دارو هم ازجمله داروهای تنفسی است و برای افراد بالای ۶ سال استفاده می شود.
ازدست دادن صدا یا جوش زدن از عوارض جانبی استفاده از این داروست و دیگر عوارض آن عبارت اند از :
- ناراحتی گلو
- تب
- سرگیجه
- آبریزش بینی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
خلط گلو همیشه به صورت منظم و رقیق تولید می شود و جای نگرانی نیست. ممکن است اول صبح خلط گلو را احساس کنید زیرا تمام شب تولید، ذخیره و خشک شده است. جریان خلط در بعدازظهر بیشتر می شود. همچنین درصورت بیماری، داشتن حساسیت فصلی یا کمبود آب بدن، بیشتر وجود خلط را احساس می کنید.
عوامل مختلفی می تواند سبب تولید میزان بیشتری از خلط گلو می شود که موارد زیر بخشی از آنهاست:
- برگشت اسید معده
- حساسیت
- آسم
- سیستیک فیبروز که معمولا خیلی زود تشخیص داده می شود
- برونشیت مزمن
- سایر بیماری های تنفسی
اگر خلط برای ماه ها یا حتی مدت های طولانی تر وجود دارد یا تولید میزان زیاد آن شما را آزار می دهد یا زمانی که تولید آن با علائم زیر همراه باشد، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- سرفه های خونی
- درد قفسه ی سینه
- تنگی نفس
- خس خس سینه