چگونه در دانش آموزان انگیزه ی لازم را برای یادگیری ایجاد کنیم؟

این مطلب به بررسی مولفه­ های درونی و بیرونی موثر بر انگیزه دانش آموزان در کسب موفقیت های آکادمیک  می پردازد. یک تکنیک متداول در این زمینه، گرفتن بازخورد از دانش آموز است. در این رویه باید بدون توجه به جایگاه دانش آموز در مقایسه با سایر هم کلاسی ها و دوستانش، او را در مسیر پیشرفت خود حمایت و به صورت مداوم انگیزه­ ی کسب موفقیت را به او تزریق کرد. وقتی دانش آموز موفقیت و پیشرفت خود را در فراگیری محتوای درسی یا مهارت علمی خاصی مشاهده کند، در او برای کسب موفقیت بیشتر انگیزه ایجاد می شود. نمود این رویه در قالب تلاش بیشتر او برای حضور در فعالیت های درسی آشکار می شود.
یکی دیگر از رویکردهای مناسب برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان، طراحی و اجرای برنامه های درسی در قالب فعالیت های بازی گونه است. به دیگر بیان، بچه ها بازی ای را انجام می دهند که مبنای آن بر محتوای درسی مورد نیاز آن ها استوار است. علاقه­ ی دانش آموزان به انجام بازی در سنین کودکی می تواند به عنوان اهرمی برای تهییج آنها در یادگیری مطالب درسی مورد استفاده قرار گیرد. از آن جا که بچه ها همیشه تمایل دارند به انجام بازی بپردازند، می توان با طراحی بازی هایی هوشمندانه، حتی در مسائل درسی که مورد علاقه­ ی آنها نیست، انگیزه­ ی لازم را برای کسب موفقیت در آنها ایجاد کرد. دو عاملی که شرح آنها رفت، جزو مولفه­ های بیرونی موثر بر ایجاد انگیزه در دانش آموزان است، اما نوعی دیگر از رویکردهای مطرح در به وجود آوردن انگیزه های لازم در فرآیند آموزش، به نظریه­ ی خود-سیستمی[1] مشهور است.
این رویکرد بر ایجاد انگیزه ­ی درونی و برآمده از درون خود دانش آموز تاکید دارد. به طبع، خروجی این نوع سیستم، به دلیل این که به صورت کامل توسط خود دانش آموز شکل گرفته، از قدرت و ضریب نفوذ بالایی برخوردار خواهد بود. یکی از رویه های مناسب در این رویکرد، درگیر کردن دانش آموزان در طرح های آموزشی بلندمدتی است که خود آنها آن را طراحی کرده اند[2]. اگر بخواهید منابع اصلی انگیزش درونی را شناسایی کنید، باید ریشه­ ی آن را در ایجاد فضایی آزاد برای دانش آموز جست و جو کنید. به دیگر بیان، دانش آموز باید این آزادی را داشته باشد که موضوع یا هدفی خاص را برای انجام پروژه خود انتخاب کند، هم­چنین زمان و منابع کافی برای انجام آن در اختیارش قرار گیرد.
رویکرد دیگر در زمینه­ ی ایجاد انگیزش درونی در دانش آموزان، آشنایی آنها با دینامیک انگیزه­ ی انسان و توانایی اعمال آن در رفتار خودشان است. به مفهوم ساده ­تر، دانش ­آموزان باید یاد بگیرند مفهوم واقعی انگیزه چیست، انگیزه چگونه به وجود می آید و چه توانایی هایی در کنترل زندگی انسان دارد. تحت این شرایط دانش آموزان به ابزار لازم برای ایجاد انگیزه در ابعاد مختلف زندگی از جمله فرآیند آموزش مجهز می شوند و خودشان می توانند برای کسب موفقیت آن را به کار گیرند. در زیر برخی رویه های معمول برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان در مدارس آمده است:

• ایجاد سازوکاری برای نشان دادن بازخورد فعالیت های آموزشی دانش آموزان به آنها
• طراحی وظایف و فعالیت هایی که دانش آموزان را به صورت ذاتی درگیر خود کند (برای مثال فعالیت های آموزشی مبتنی بر بازی می تواند انگیزه ­ی ذاتی بچه ها را برای بازی کردن با اهداف آموزشی در هم آمیزد).
• ایجاد فرصت هایی برای دانش آموزان به منظور انجام پروژه هایی بلندمدت که خودشان طراحی کرده اند.
• چگونگی ایجاد انگیزه و نحوه­ ی تاثیرگذاری آن بر دانش آموزان به آنها یاد داده شود (خود دانش آموزان به چگونگی ایجاد انگیزه و تاثیرات مثبیت که می تواند در زندگی داشته باشند، مسلط شوند).

[1] Self-system  theory
[2]  Marzano, Paynter, & Doty, 2004