بیش فعالی دارای سه نوع است:
در نوع اول کودک فقط مشکل در نگه داری توجه و تمرکز دارد. در نوع دوم فقط پرتحرکی و بیش فعالی دیده می شود و بالاخره نوع ترکیبی که کودک هم پرتحرک بوده وهم مشکل توجه و تمرکز دارد.
این اختلال در 5 درصد دانش آموزان دبستانی دیده می شود و در پسرها سه تا پنج برابر شایع تر از دختران است و بیشتر در پسران اول خانواده دیده می شود
معمولا اختلال از 3 سالگی به بعد تشخیص داده می شود
کودکان مبتلا در دوره شیر خواری اغلب پر تحرک بوده و دست ها و پاهای خود را زیاد حرکت می دهند.
کم خواب و کم غذا بوده و زیاد گریه می کنند و ژس العمل نشان می دهند.
از نظر سبب شناسی عامل اصلی ناشناخته است اما فاکتورهای متعدد ژنتیک ، رشدی، صدمات مغزی ، عوامل عصبی شیمیایی ، فاکتورهای عصبی فیزیولوژیکی و عوامل اجتماعی روانشناختی را موثر می دانند.
قبلا نقش رژیم های غذایی حاوی مواد رنگی خوراکی ، مواد نگهدارنده که به مواد غذایی اضافه می شوند و شکر را موثر می دانستند که در حال حاضر از نظر علمی ثابت نشده است.
اما بطور تجربی دیده می شود دانش آموزانی که از این نوع مواد غذایی به وفور استفاده می کنند پرتحرک تر هستند.
در مورد عوامل ژنتیک ذکر این مورد لازم است که در صورت ابتلا یکی از فرزندان خانواده به این اختلال شانس بروز آن در خواهران و برادران کودک دوبرابر می گردد.
اختلال بیش فعالی / کمبود توجه و تمرکز چه علائمی دارد:
- دانش آموز غالبا با دستهایش بازی میکند ودر جایش میلولد
- دانش آموز معمولا کلاس را ترک میکند
- غالبا میدود یا میپرد
- غالبا بازی میکند یا فعالیتهایش پر سرو صداست
- به نظر میرسد دانش آموز همیشه در حال حرکت است
- چنین دانش آموزی معمولا زیاد صحبت میکند
علائم مربوط به اختلال توجه و تمرکز :
- دانش آموز از توجه به جزئیات ناتوان است
- در نگهداری توجه هنگام فعالیت و بازی مشکل دارد
- هنگام صحبت مستقیم با او ، به نظر میرسد که گوش نمی دهد
- اغلب قادر به پیگیری دستورات و یا اتمام کارها نمی باشد
- اغلب وسایل خود را گم می کند (وسایل مدرسه و اسباب بازی)
- فراموشکار است
- از عوامل دیگر ی چون دخالت در صحبت ها یا کار دیگران ، پراندن جواب قبل از اتمام سوال در کلاس بی صبری برای منتظر نوبت ماندن مثلا در بازی را میتوان نام برد.
به هر حال دانش آموزی که تعداد زیادی از این علائم را دارا است حتما باید از نظر وجود این اختلال مورد بررسی قرار گیرد
این دانش آموز با ورود به مدرسه بیشتر مسئله دار می گردندچون دانش آموزان پرتحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند.
به عناوین مختلف سرجای خود میلولند و با همکلاسی های خود صحبت می کنند ویا درخواست مکرر برای بیرون رفتن از کلاس دارند.
معلمان هم بیشتر این بچه ها رو بازی گوش خوانده و معتقدند نظم کلاس را برهم می زنند.
در حالی که این دانش آموزان بیشتر از یک ساعت تا یک ساعت و نیم تحمل نشستن سر کلاس را ندارند.
و پس از شناخت این دانش آموزان باید به آنان اجازه داد هر پانزده دقیقه الی سی دقیقه چند دقیقه از کلاس خارج شوند.
از مشکلات دیگر این دانش آموزان در مدارس، عدم توجه و تمرکز است و به نظر می رسد دانش آموز به صحبت های معلمش گوش نمی دهدکه معلمین تحت عنوان حواس پرتی و بی دقتی از اون یاد می کنند.
این دانش آموزان معمولا بعلت شلوغی وبرهم زدن نظم کلاس اخراج میشن و هم در مدرسه و هم در منزل مورد تحقیر و سرزنش قرار می گیرند.
در خانه نیز بعلت پر تحرکی، دست زدن به اعمال خطرناک، و تجربه مکرر اعمال خطر آفرین مثل رها کردن دست والدین در وسط خیابان، پریدن از مکان های بلند، بازی با کبریت و آتش افروزی و..... تنبیه می شوند.
والدین با این کودکان بد رفتاری می کنند گاه آنها را تحقیر زیاد ویا کتک می زنند.
و چون معمولا کارها را نیمه کاره رها می کنند مورد مقایسه با خواهران و برادران خود قرار می گیرند
که همه اینها موجب کاهش حس اعتماد به نفس و احترام به خود، در این دانش آموزان می شود که اینها زمینه بروز افسردگی در تعدادی از دانش آموزان می گردد.
از مسایل دیگر ، اختلال یادگیریست که شامل موارد اشکال در روخوانی، اختلال در یادگیری ریاضیات و در نوشتن است.
اختلال یادگیری در درصدی از دانش آموزان به بیش فعالی ِکمبود توجه و تمرکز مشاهده می شود.
از نظر تشخیص باید علائم ذکر شده در حداقل دو محیط خانه و مدرسه وجود داشته باشد.
زیرا اگر این اختلالات فقط در منزل باشد احتمال میرود دانش آموز دچار اختلال رفتاری ناشی از عدم کنترل کافی و موثر والدین می باشند.