تاکید
موسیقی در صورتی قابل درک است که به هر حال دارای تاکید باشد. ممکن نیست که آهنگی دارای تاکید نباشد، ولی به صورت " آهنگ " درک شود.
صورت های یک آهنگ ساده معمولا به صورت های تاکید دار و بی تاکید تقسیم می شوند و غالبا دارای دوره های منظم هستند.برای درک مطلب باید از یکی دو مثال کمک گرفت:"تیک تاک" ساعت، هرگاه با اندکی دقت به آن گوش فرا دهیم، یک دوره ی دو ضربه ای را مرتباً تکرار می کند:
تیک ، تاک ؛ تیک ، تاک ؛
همچنین اگر عمل راه رفتن سربازان را به خط موسیقی بنویسیم ، با این تفاوت که به جای " تیک " کلمه ی " چپ " ( یعنی برخورد پای چپ به زمین ) و به جای " تاک " کلمه ی " راست " ( برخورد پای راست) را باید نوشت.
و اینک چنانچه در برابر دستگاه مترونوم ، و همراه با ضربه های منظم و یکنواخت آن ، چندین بار از 1 تا 3 ( 1 2 3 ؛ 1 2 3 ......) بشماریم، حتی اگر پس از چند دوره ، شمارش را قطع کنیم ، ضربه های مترونوم در دوره های سه تایی به گوش ما خواهند رسید که " نت " آن را به این ترتیب می توانیم بنویسیم.
بر همین روال دوره های چهار ، پنجف و شش ضربه ای قادرند در احساس انسان شکل بگیرند. در واقع مغز انسان دارای آنچنان استعدادی است که می تواند دوره های وزن را ف با هر تعداد ضربه ، حفظ کند و ادامه دهد. هرگاه تعداد ضربه های هر دوره اندک باشد، مغز انسان آن را آسان تر حفظ می کند. و اگر این تعداد ،اندکی زیادتر ، مثلاً شش ضربه باشد، مغز ممکن است آن را به گروه های کوچک تر – دو گروه سه تایی یا سه گروه دو تایی- (بسته به اراده ی انسان) تقسیم کند.
دوره های پی درپی را " دوره های منظم " می نامند.
میزان
در موسیقی نشانه هایی برای مشخص کردن دوره ها ی تعداد ضرب در هر دوره ، و تشخیص همه ی نکته های وابسته ، وضع شده است . هر دوره به وسیله ی خطی عمودی ، که حامل را فطع می کند، از دوره های پیش و پس از خود جدا می شود. محتوای میان هر دو خط را میزان ، و خط های عمودی را خط میزان می نامند. از تعداد ضرب ها در هر دوره و جای ضرب های قوی و ضعیف محتوای میزان بدست می آید.
میزان ها انواع مختلفی دارند و نوع آن ها در ابتدای هر آهنگ مشخص می‌شود. ارزش زمانی تمامی میزان‌های یک آهنگ مساوی است مگر این که نوع میزان عوض شود. پرسش: در یک میزان چه تعداد نت و از کدام نمونه‌ها باید قرار دهیم تا ظرفیت آن پر شود؟ این درست مثل این است که از شما بپرسند چقدر آب در یک لیوان جای می‌گیرد؟ چه پاسخی می‌دهید؟ روشن است تا اندازه و ظرفیت لیوان را ندانید نمی‌توانید به این پرسش پاسخی صحیح بدهید.
انواع میزان :
میزان ساده یا میزان دوتایی: اگر هر ضرب میزان به‌طور طبیعی قابل تقسیم به ۲ و ۴ و ۸ قسمت مساوی (دارای تقسیمات دوتایی) باشد، آن را میزان ساده می‌گویند. میزان‌ها را با عدد کسری به نام کسر میزان مشخص می‌کنند. در میزان‌های ساده صورت کسر معرف تعداد ضرب است و مخرج کسر شکل ضرب را مشخص می‌کند.
میزان سه‌تایی: هر دورهٔ آن متشکل از سه ضربه است. در هر میزان سه‌تایی٫ ۳سفید٫ ۳سیاه٫ ۳چنگ و... جای می‌گیرد.
میزان ترکیبی: اگر هر ضرب میزان قابل تقسیم به ۳ و ۶ و ۱۲ قسمت مساوی (دارای تقسیمات سه‌تایی) باشد، آن میزان را ترکیبی گویند.
وزن
وزن عبارت است از تکرار متناوب یک رشته دیرندهای گوناگون .
این دیرندها می توانند از صوت ( صرف نظر از نواک شان ) یا سکوت تشکییل شده باشند که در حالت ساده ی خود دارای دوره ی تناوبی در فضای یک میزان ، و گاه بیش از یک میزان متجلی شوند. ممکن است یک جمله ی موسیقی اساساً فاقد دو ره های متناوب دیرندها باشد. در این صورت احساس شنونده از وزن مبهم تر خواهد بود و این احساس منحصر می شود به وزن میزانی ، یعنی تشخیص اینکه کدام نواک همزمان با ضرب اول میزان و کدام (ها) با ضرب های دیگر همراه اند. به طور کلی وزن عبارت است از تعداد دیرندها در هر دوره ی تناوب ( یا در هر میزان ) و جای ضرب های قوی و ضعیف در هر دوره.